OBEZİTE (ŞİŞMANLIK) VE KALP HASTALIĞI
Obezite veya şişmanlık, besinlerle alınan enerjinin (kalori) harcanan enerjiden fazla olması ve fazla enerjinin vücutta yağ olarak depolanması (%20 veya daha fazla) sonucu ortaya çıkan, yaşam kalitesini ve süresini olumsuz yönde etkileyen bir hastalık olarak kabul edilmektedir. Günümüzde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin en önemli sağlık sorunları arasında yer alan obezite, Dünya Sağlık Örgütü tarafından sağlığı bozacak ölçüde vücutta aşırı yağ birikmesi olarak tanımlanmıştır. Vücut yağ yüzdesini belirlemek zor olduğundan aşırı yağ yerine aşırı kilo olarak tanımlıyoruz. En pratik yol, kg cinsinden kilonuzun, metre cinsinden boyunuzun karesine bölünmesi ile elde edilen beden kitle indeksinin (kg/m2) hesaplanmasıdır. Beden kitle indeksi (BKİ) 25-29,9 kg/m2 ise fazla kilolu, 30 kg/m2’dan fazla ise obez (şişman) olarak sınıflandırılırsınız. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre uluslararası obezite sınıflandırması Tablo-1’de verilmiştir.
Ek olarak, bel çevresi ölçümü, karın bölgesindeki yağ dağılımı ve sağlığın bozulmasında önemli ve pratik bir gösterge olarak kullanılmaktadır. Yağın karın bölgesinde ve iç organlarda toplanması insülin direncine yol açmaktadır. İnsülin direnci ise obezite ile yol açtığı şeker hastalığı, yüksek tansiyon, kan yağlarında yükselme ve koroner arter hastalıkları arasındaki ilişkiyi sağlayan en önemli faktördür.
Bölgesel yağ dağılımı genetik olarak erkek ve kadınlarda farklılık göstermektedir. Android tip (erkek tipi) obezitede yağ vücudun üst bölümünde (elma tip) bel, üst karın ve göğüs karında ve cilt altında toplanmaktadır. Jinoid tip (kadın tipi) obezite ise yağ, vücudun alt bölümünde (armut tip) kalça, uyluk, bacaklar ve cilt altında toplanmaktadır. Özellikle elma tipi yani erkek tipi obezite, kalp hastalıkları için önemlidir.
Bel çevresinin erkeklerde ≥94 cm, kadınlardada ≥80 cm olması, yüksek riski işaret etmektedir. Yetişkinlerde bel çevresi ölçümüne göre hastalık riski Tablo-2’de gösterilmiştir.
Obezite hem tek başına hem de yüksek kan basıncına, şeker hastalığına ve kan kolesterol düzeylerinde yükselmeye yol açarak kalp sağlığını olumsuz etkiler.
Obezitenin neden olduğu sağlık sorunları nedir?
• İnsülin direnci – Hiperinsülinemi (kan insülin düzeyinde artış)
• Şeker hastalığı (Tip 2 Diyabet)
• Yüksek tansiyon (Hipertansiyon)
• Koroner arter hastalığı
• Kan yağlarının yüksekliği (Hiperlipidemi)
• Metabolik sendrom
• Safra kesesi hastalıkları
• Bazı kanser türleri (kadınlarda safra kesesi, rahim, yumurtalık ve meme kanseri, erkeklerde ise kolon ve prostat kanseri )
• Kireçlenme (Osteoartrit)
• Felç
• Uyku apnesi
• Karaciğer yağlanması
• Solunum zorluğu
• Adet düzensizlikleri
• Aşırı kıllanma
• Ameliyat risklerinin artması
• Ruhsal sorunlar (depresyon gibi)
• Toplumsal uyumsuzluklar
• Kas-iskelet sistemi problemleri
Aldığınız her kilo ile kalp yetersizliği riskinizi artırıyorsunuz. BKI>30 kg/m2 ise kalp yetersizliği riski 2 kat fazladır.
Ek olarak, obezite ile hipertansiyon arasında sıkı ilişki vardır. Obezlerin yarısı hipertansiftir. Orta derecede kilo alımı yani 5 kg dan fazla kilo alımı hipertansiyon riskini 2 kat artırır. Her 1 kg zayıflama, büyük ve küçük tansiyonda 1 mmHg düşmeye yol açar ki bu ilaç tedavisine eşdeğerdir.
Tip 2 şeker hastalarının %80’i obezdir. Kadınlarda 18, erkeklerde 20 yaş sonrası kilo alımı şeker hastalığı riskini artırır.
Kıssadan hisse: Kalbinizi korumak için obeziteyi önleyin.
Tablo-1. Yetişkinlerde BKİ’ne göre zayıflık, fazla kiloluluk ve obezitenin sınıflandırılması
Sınıflandırma BKİ (kg/m2)
Geliştirilmiş kesişim noktaları
Zayıf (düşük ağırlıklı) <18.50 <18.50
Aşırı düzeyde zayıflık <16.00 <16.00
Orta düzeyde zayıflık 16.00 - 16.99 16.00 - 16.99
Hafif düzeyde zayıflık 17.00 - 18.49 17.00 - 18.49
Normal 18.50 - 24.99 18.50 - 22.99
23.00 - 24.99
Toplu, hafif şişman, fazla kilolu > 25.00 > 25.00
Şişmanlık öncesi (Pre-obez) 25.00 - 29.99 25.00 - 27.49
27.50 - 29.99
Şişman (Obez) > 30.00 > 30.00
Şişman I. Derece 30.00 - 34-99 30.00 - 32.49
32.50 - 34.99
Şişman II. Derece 35.00 - 39.99 35.00 - 37.49
37.50 - 39.99
Şişman III. Derece > 40.00 > 40.00
Tablo-2. Yetişkinlerde obeziteye bağlı hastalık oluşma riski ve bel çevresi ölçümleri
Cinsiyet Risk (Uyarı sınırı)
(BKİ>25) Yüksek risk (Eylem sınırı)
( BKİ>30)
Erkek > 94 > 102
Kadın > 80 > 88