Çocuklarda ani gelişen tansiyon yüksekliği erişkinlere göre çok daha az gözlenmektedir ama erişkinlere göre daha tehlikeli seyreder. Öncelikle çocuklarda görülen hipertansiyonun tarifini yapmamız gerekmektedir:
3 veya daha çok ölçümlerde kan basıncının o yaş, cinsiyet ve boya göre belirlenen değerin üzerinde olmasıdır. Yani yetişkinlerdeki gibi standart bir değer yoktur. Yani çocuğun hipertansiyonu olduğunu evde tespit etmeniz çok zordur. Ama ayrıca şunu söyleyelim ki 16 yaş üstü çocuklar ve yetişkinlerde tansiyon değerinin büyüğün 14, küçüğünün de 9’un üzerinde olması yüksek tansiyon olarak değerlendirilir.
Ani gelişen hipertansiyon, hipertansif kriz olarak da tanımlanır. Bu durum ciddi kötü etkileri olan bir durumdur. Çocuktaki hipertansif krizde kan basıncı yüksekliğinin yanı sıra bulantı, kusma, baş ağrısı da ortaya çıkabilir.
ÇOCUKLARDA NEDEN HİPERTANSİYON KRİZLERİ OLUR?
Erişkinlerde hipertansif krizlerin nedeni genellikle hastaların verilen tansiyon tedavisine uyumsuzluğu, gereğinden fazla ilaç kullanması veya tansiyon düşürücü ilaçların hasta tarafından bilinçli veya bilinçsiz ANİ olarak kesilmesidir.
Çocuklarda oluşan hipertansif krizler genellikle başka hastalıklara bağlıdır, bu hastalıklar böbrek sistemi rahatsızlıkları, hormon hastalıkları veya kalbe bağlı olabilir.
Çocukluk çağını 3’e ayırırsak nedenleri daha iyi anlayabiliriz:
YENİDOĞAN:
Böbrek atar damarı tıkanıklığı
Aort koarktasyonu
Polikistik böbrek hastalığı
Böbrek dokusu hastalıkları
Böbrek tümörü ve kanseri
Teofilin ve kafein içeren besin/ilaçların yüksek oranda kullanılması
ÇOCUKLUK ÇAĞI:
Akut glomerulonefrit
Hemolitik üremik sendrom
Reflü böbrek hasarı
Polikistik böbrek hastalığı
Renovasküler hipertansiyon
Tümör/kanser
Aort koarktasyonu
Nörohormanal bozukluklar
ADÖLESAN DÖNEM (ERGENLİK DÖNEMİ)
Çocukluk çağında görülen nedenler bu dönem için de geçerlidir ve ayrıca:
Kokain kullanımı
Amfetamin alışkanlığı
Hamilelikte tansiyon değişikliği
Psödoefedrin içeren ilaç kullanımı,Ağrı kesicilerin aşırı kullanımı
Metabolik sendrom
HASTANIN ŞİKAYETLERİ VE BULGULARI
Süt çocuğu ve küçük çocuklarda hassasiyet, kolayca uyarılabilme, beslenme bozukluğu, kusma, baş ağrısı, görmede bozukluk, çarpıntı gibi göreceli olarak hafif şikayetlerden ensefalopati, nöbet, bilinç bulanıklığı, baş ağrısı, körlük gibi daha ağrı bulgular da olabilir.
TANSİYON YÜKSEKLİĞİ İLE GELEN ÇOCUK NASIL DEĞERLENDİRİLİR?
Çocuk ilk olarak kafa travması geçirip geçirmediği belirlenmelidir. Kan basıncı ölçümü çocuğa uygun tansiyon cihazı manşonları ile yapılmalıdır. Gerektiği zaman her iki koldan ve her iki bacaktan da tansiyon ölçümleri tekrarlanmalıdır. Ayrıca hastada kalp yetmezliği bulguları, nörolojik muayene, göz dibi değerlendirilmesi gerekmektedir.
TEDAVİ
Hipertansiyon tedavisindeki amacımız, aşırı tansiyon yüksekliğine bağlı iç organlarda gelişebilecek hasarı engellemektir.
Eğer çocuğun kan basıncı hızla yükselmiş ise ve çocukta şikayetlere yol açıyorsa hızlı bir şekilde kan basıncını düşürmek gerekir. Ama çocuk uzun süre hipertansif ise yani kronik kan basıncı yüksekliği varsa artık vücut buna adapte olmuştur yani organlara giden kan basınçlı ve çok olduğundan beyin kendini korumaya alır ve kendine gelen damarı kasar yani kısık tutar. Bu durumda olan birinin tansiyonunu hızla düşürürsek tüm organlarda ve özellikle beyin kan akımı geçici olarak azalır. Bu durumda hastanın kan basını normal seviyelere bile gelse beyin kan akımı azaldığı için hastanın başı döner, halsizleşir, ayağa kalkınca baygınlık hissi olur hatta bazen bayılabilir. Bu nedenle kan basıncı birden düşürülmez yani KADEMELİ DÜŞÜRÜRLÜR.
KADEMELİ KAN BASINCI DÜŞÜRÜLMESİ
Hastanın yüksek olan kan basıncı 6-8 saat içinde %25-30 oranında düşürülür. Sonra da 24 saat içinde normal değerlerine indirilir.
Hızla tansiyon düşürmede damardan verilen ilaçlar kullanılır. Yani İntravenöz. Kullandığımız ilaçlar hidralazin + labetolol ve ardından nikardipin + labetolol.
Çocuklarda en etkili olanı labetolol içeren ilaçlardır. Bu ilaçların hem ağızdan alınanı hem de damardan verilen şekli vardır.
Esmolol de etkili bir ilaçtır ve çok hızlı bir şekilde tansiyonu düşürür ama etkisi hızla geçer.
Eğer çocukta damar bulunamaz ise kas içine hidralazin içeren ilaçlar etkilidir.
Sodyum-nitroprussid de çocuklarda kullanılabilir.
Yukarıda saydığımız ilaçlar çocuğa “iğne yapılmasını” gerektiren ilaçlardır, oysa ki çocuk hastaneye yatırılarak ağız yoluyla haplar da kullanabilir. Bu durumda kan basıncı birkaç gün içinde düşmüş olur. En sık kullanılan ilaçlar ise minoksidil, klonidin ve isradipin’dir.
Nifedipin içeren ilaçlarda etkilidir ama kan basıncını ne kadar düşüreceği kolayca tahmin edilemez. Kapsül olduğu için de gerekirse yarım kullanma gibi evde yapılacak doz ayarlama işlemleri yapılamaz.
Kaptopril, labetolol ve prazasin gibi ilaçlar da ağız yoluyla kullanılabilirler.
ÖNEMLİ UYARI:
Buradaki bilgiler bilgilendirme amaçlıdır, KESİNLİKLE AİLELER BU BİLGİLERE BAKARAK ÇOCUKLARINA İLAÇ VEREMEZ!
EN DOĞRU İLAÇ VE DOZ BİLGİSİNİ, SİZİ MUAYENE VE TAKİP EDEN KENDİ DOKTORUNUZ VERİR!!!