Korona (Covid-19) Hastalığı Nedir?
Koronavirüs hastalığı (Covid-19), SARS-CoV-2 virüsünün neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. İlk olarak 2019'un sonunda Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkmış ve kısa sürede küresel bir pandemiye dönüşmüştür.
Belirtiler Nelerdir?
Covid-19'un belirtileri hafiften şiddetliye kadar değişebilir. En yaygın belirtiler şunlardır:
- Ateş ve titreme
- Öksürük
- Nefes darlığı
- Yorgunluk
- Kas ve eklem ağrıları
- Koku ve tat kaybı
- Boğaz ağrısı
- Baş ağrısı
Bulaşma Yolları
Covid-19, solunum yoluyla bulaşan bir virüstür. Başlıca bulaşma yolları şunlardır:
- Hasta kişilerin öksürmesi veya hapşırması sonucu havaya yayılan damlacıkların solunması.
- Virüs bulaşmış yüzeylere dokunduktan sonra ellerin yüze, ağza veya buruna temas etmesi.
- Kapalı alanlarda uzun süre kalınması ve sosyal mesafe kurallarına uyulmaması.
Korunma Yöntemleri
Covid-19'dan korunmanın en etkili yolları şunlardır:
- Elleri sık sık sabun ve su ile en az 20 saniye yıkamak.
- Alkol bazlı el dezenfektanları kullanmak.
- Maske takmak ve kapalı alanlarda sosyal mesafeye dikkat etmek.
- Hasta kişilerle temastan kaçınmak.
- Kapalı ve kalabalık ortamlardan mümkün olduğunca uzak durmak.
- Bağışıklık sistemini güçlü tutmak için sağlıklı beslenmek ve düzenli uyumak.
Aşı ve Tedavi
Covid-19’a karşı geliştirilen aşılar, hastalığın yayılmasını önlemede ve şiddetini azaltmada büyük bir rol oynamaktadır. Aşı olan bireylerde ağır hastalık riski büyük ölçüde azalmaktadır. Ayrıca, Covid-19’un hafif ve orta dereceli vakalarında destekleyici tedaviler uygulanırken, ağır vakalarda hastanede oksijen desteği ve antiviral ilaçlar kullanılmaktadır.
Sonuç
Covid-19, küresel bir salgın olup, korunma yöntemlerine uymak ve aşılama gibi önlemleri almak hayati önem taşımaktadır. **Bireysel ve toplumsal sağlık için maske takmak, hijyen kurallarına uymak ve aşı olmak büyük önem taşımaktadır.**
Covid-19 hastalığında Kalp ve Damar Hastalıkları için yazdığım kitabı da (TIBBİ TERİMLERLE YAZILI) okumak için TIKLAYINIZ.
Aşağıda renkli yazılmış gazete haberinden sonra yazımızı okumaya devam edebilirsiniz, ayrıca gazete haberin orijanilini okumak isterseniz TIKLAYINIZ.
Prof. Dr. Ahmet Akgül: Covid-19 Virüsü Damarları da Hedef Alıyor
Prof. Dr. Ahmet Akgül, dünyada şimdiye kadar yayımlanmış 3 ameliyattan birine imza attı. Kalp ve Damar Cerrahı Prof. Dr. Akgül, bir COVID-19 hastasına aort yırtılması ameliyatı yaparak bir kez daha ilklerle literatüre geçti. Prof. Dr. Akgül'ün ameliyatı, Annals of Thoracic Surgery dergisinde yer aldı. Prof. Dr. Akgül, corona virüsünün asıl hedefinin sanıldığı gibi yalnızca akciğer değil damarlar olduğunu vurguladı ve tedavide kan sulandırıcıların önemini anlattı.
İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı, Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Akgül, Temmuz ayında gerçekleştirdiği bir ameliyat ile önemli bir başarıya imza attı. Prof. Dr. Akgül’ün bu operasyonu ve corona virüsünün damarlarda yol açtığı tahribatı ile ilgili çalışması, dünyanın en önemli kalp ve damar cerrahisi dergisi olan Annals of Thoracic Surgery’de yer alarak tıp literatürüne geçti.
DÜNYADA SADECE 3 HASTAYA YAPILDI
Prof. Dr. Akgül, COVID-19 hastalarında virüs bulaşmış Aort Diseksiyonu (kalpten çıkan ana damar olan aort damarının yırtılması) ameliyatının, dünyada şimdiye kadar sadece 3 hastada gerçekleştirildiğini vurguladı. Prof. Dr. Akgül, virüsün damar içi ve duvarında yaptığı hasarı bizzat dokunarak, görerek ve ameliyat ederek kazandığı bilgilerin tıp literatürüne aktarılmasını sağladıklarını söyledi.
Prof. Dr. Akgül bu önemli ameliyatı, kendisini yetiştiren hocaları Prof. Dr. Oğuz Taşdemir ve Prof. Dr. Michael E. DeBakey'e ithaf ettiğini de sözlerine ekledi.
COVID HEM DAMARI HEM DE DAMARI BESLEYEN DAMARI BOZAR
“COVID-19 hastalığının ilk günlerinde, herkesin gözü akciğerlerde iken bile bu hastalığın asıl hedeflerinin başında damarların olduğunu söylemiştim.” diyen Prof. Dr. Akgül, virüsün damarlara olan etkisini şöyle anlattı:
COVID-19 hastalığının en önemli özelliklerinden biri damar üzerine olan negatif etkileridir. Damar duvarında iltihap yaparken aynı zamanda damar içinde de pıhtı oluşturmaktadır.
Corona virüsü, akciğerde bile hava keseciklerini saran çok ince damarcıkları hedefleyip, o damarları tıkayıp akciğer hastalıklarının artmasına neden olmaktadır.
COVID yalnızca damarı tutmaz; çok ilginç bir şekilde damarı besleyen damarı da tutmaktadır. Damarı besleyen damar, damar duvarını besleyen ve ismi ‘vazo vazoruma’ denen, çok ince damarcıklardır. COVID-19 hastalarında bu damarlar pıhtı ile tıkanır ve böylece beslediği damarın duvarı bozulur. Damarın içini döşeyen ‘endotel’ denen hücrelerde de iltihap olduğundan, damar yapısı hem içten hem de dıştan bozulur.
“EN ÖNEMLİ İLAÇ KAN SULANDIRICIDIR”
Corona virüsü tedavisinde kan sulandırıcı ilaçların önemine vurgu yapan Prof. Dr. Akgül, sözlerine şöyle devam etti:
Bu nedenle bana göre şimdiye kadar COVID-19 tedavisinde en önemli ilaç kan sulandırıcı ilaçlardır, çünkü pıhtılaşmayı önler. Hastada pıhtı olmasa bile corona virüsü bulaşmış ise pıhtı riski çok artmıştır ve kan sulandırıcı ilaç alması gerekmektedir.
Annals of Thoracic Surgery dergisinde de yazdığım gibi kan sulandırıcı bu hastalara başlanmalıdır.
Türkiye'de de hastalarda tanı alınca kan sulandırıcı ilaçlar başlanmaktadır.
COVİD-19 Özellikleri
COVID-19 virüsü bulaşmış çoğu insan hafif ila orta şiddette solunum hastalığı yaşamaktadır. Komplike olmayan üst solunum yolu viral enfeksiyonu olan hastalarda ateş, öksürük, boğaz gibi spesifik olmayan boğaz, burun tıkanıklığı, halsizlik, baş ağrısı, kas ağrısı veya halsizlik gibi şikayetler olabilir. Kalp ve damar hastalığı, diyabet, kronik solunum hastalığı, kanser ve bağışıklık yetmezliği bulunan hastalar gibi kronik hastalığı bulunan 60 yaş üstü insanlarda zatürre, ağır solunum yetmezliği, böbrek yetmezliği ve ölüm gelişebilmektedir.
Fatalite hızı SARS salgınında %11 ve MERS-CoV’da %35-50 arasında iken DSÖ’nün Çin Halk Cumhuriyetine ait COVID-19 raporuna göre fatalite hızının % 3,8 olarak bildirilmiştir. Daha sonrasında veriler ışığında DSÖ Covid-2019 Hastalığı için 3 Nisan 2020 tarihli durum raporuna fatalite hızı %5,1 olmuştur. İlk izlenimlerde şikayeti olmayan vakaların da olması nedeniyle hafif seyirli olabileceği düşünülmekle birlikte izlenmeye devam edilmesi gerekmektedir.
COVİD-19 Kaynak, Bulaşma ve Hastalık Seyri
Kaynağı henüz netleşmemiş olan COVİD 19, damlacık yoluyla bulaşmaktadır. Ayrıca hasta bireylerin öksürme, hapşırma yoluyla ortaya saçtıkları damlacıklara diğer kişilerin elleri ile temas etmesi sonrasında ellerini ağız, burun veya göz mukozasına götürmesi ve temas etmesi ile bulaşmaktadır. Şikayeti olmayan kişilerin solunum yolu salgılarında virüs tespit edilebilmekte, ancak esas bulaşma hasta bireylerden olmaktadır.
COVİD ÇEŞİTLERİ
Birinci Grup: Bu grup korona hastalarının %30’unu teşkil eder. Korona virüsü ile bulaş olduktan sonra 5 gün hiçbir şikayet olmaz ve 5.günden sonra vücudu antikor üretir fakat vücudu kaptığı günden 14. Güne kadar bulaştırıcı olmaya devam eder. Hastaların hiçbiri ölmez.
İkinci Grup: Bu grup korona hastalarının %55’ini teşkil eder, yine 5 gün hiçbir şikayet olmaz. Diğer 5 gün hafif ve orta derecede şikayet görülür ve 10. Günden sonra antikor oluşur. Bu hastalar 21. Güne kadar bulaştırıcılık özelliğine devam eder. Hastaların hiçbiri ölmez.
Üçüncü Grup: Bu grup korona hastalarının %10’unu teşkil eder. Yine ilk 5 gün şikayet yoktur. Sonraki 3 gün boyunca şiddetli şikayet olur. Hasta yatırılarak tedaviye alınır. Bu hastalarda 21. Gün antikor gelişir ve 25.gün taburcu edilir. Hastalar taburcu edildiği güne kadar hep bulaştırıcılık özelliğine devam eder. Bu tip hastaların %15’i ölür.
Dördüncü Grup: Korona hastalarının %5’ini teşkil eder. Yine ilk 5 gün şikayet yoktur. Sonraki 3 gün boyunca şiddetli şikayet başlar. Hasta yoğun bakıma yatırılır. Bu hastalar 21.günde ya antikor geliştirir ya da ölüm sürecine girer. Son güne kadar bu tip hastalar bulaştırıcı olmaya devam eder. Bu hastaların yaşayanları 25. Günde taburcu edilir fakat bu grup hastaların %50’si ölümle sonuçlanır.
Hastaneye giden hastalar VE HASTA YAKINLARI için koruma önlemleri nelerdir?
Sağlık çalışanları, her hasta ile temastan önce standart önlemlerin yanı sıra virüslerin bulaşma özelliğine bağlı izolasyon önlemlerini (temas, damlacık, solunum) uygulamalıdır. Sağlık çalışanları, yaptığı işle ilgili enfeksiyon risklerini, alması gereken koruyucu önlemleri ve herhangi bir risk ile karşılaşıldığında yapılması gereken uygulamaları bilmelidir.
Hastanelerde bulaşma yoluna yönelik önlemler; bilinen veya şüphelenilen, epidemiyolojik önemi fazla, bulaşıcılığı yüksek etkenler için, enfekte veya kolonize hastalarda, standart önlemlere ek olarak uygulanmalıdır.
Enfeksiyon kontrol komiteleri, hastane enfeksiyonlarının kontrolü için gerekli olan organizasyonu üstlenir. Komite; planlama-uygulama-kontrol etme prensibi ile çalışırsa kalitenin gelişmesine katkı sağlayabilir. Bu bağlamda enfeksiyon hastalıkları ve mikrobiyoloji uzmanları, enfeksiyon kontrol hemşiresi, varsa hastane epidemiyoloğu ve biyoistatistik uzmanları önemli görevler üstlenir. Enfeksiyon kontrol komitelerinin temel sorumlulukları; sorunların saptanması, verilerin elde edilerek analiz edilmesi ve kontroluna yönelik politikaların üretilmesi olarak özetlenebilir.
Enfeksiyon kontrol hemşiresi; hasta ve mikrobiyoloji laboratuvar verilerinin alınarak kayıtlanması, hasta bazında yorumlanması, sorunların belirlenmesi, istatistiki bilgilere dönüştürülmesinde anahtar rolü oynayan kişidir. Enfeksiyon kontrol hemşiresi klinik enfeksiyon hızı artışlarını veya belirli mikroorganizmalarla oluşan enfeksiyonlardaki artışı belirler ve hastanede enfeksiyon salgını şüphesi olduğunda, ilgili kaynağı aramaya ve sorunu çözmeye yönelik çalışmalara katılır.
Hastane enfeksiyonları izlemini yürütmek amacıyla, mikrobiyoloji ve klinik mikrobiyoloji laboratuvarından kültür sonuçlarını izler, günlük klinik ziyaretleri ile ilgili hastaları değerlendirir, sorumlu hekim ve hemşirelerle iş birliğini sağlar, hastane enfeksiyonu gelişen ya da gelişme ihtimali bulunan yeni vakaları saptar, bu hastaları enfeksiyon riski açısından değerlendirir ve gerekli önlemlerin alınmasını sağlar. Toplanan izlem verilerinin kayıtlarını tutarak kliniklerin kontrol önlemlerinin alınması, uygulanması ve değerlendirilmesine katılımlarını sağlar.
Coronovirisün atılım süresi ve bulaştırıcılık süresi tam olarak bilinmediği için, hastanın sağlık kuruluşunda bulunduğu süre boyunca izolasyon önlemlerine devam edilmelidir. COVID-19’un hayvanlardan kaynaklı olduğu düşünülmekte olup son verilerde insandan insana bulaşma gösterilmiştir. Bu nedenle, COVID-19 varlığı düşünülen vakalara standart, damlacık ve temas izolasyonu önlemleri alınmalıdır.
Kesin/olası COVID-19 vakaları ile 1 metreden daha yakın temas edecek hasta yakını için gerekli kişisel koruyucu malzeme olarak;
1. Eldiven,
2. Önlük (steril olmayan, tercihen sıvı geçirimsiz ve uzun kollu),
3. Tıbbi maske (cerrahi maske),
4. En az N95/FFP2 maske (Sadece damlacık/aerosolizasyona neden olan işlem sırasında),
5. Yüz koruyucu,
6. Gözlük,
7. Sıvı sabun,
8. Alkol bazlı el antiseptiği
yeterli miktarda hazır bulundurulmalıdır.
hasta yakınlarının hastanede uygulaması gereken önlemler aşağıda sıralanmıştır;
• Muayene, tedavi ve kişisel bakım yapan kişiler eldiven, izolasyon önlüğü, gözlük/yüz koruyucu, tıbbi maske kullanmalıdır.
• Kişisel koruyucu ekipmanlar giyilirken ve çıkartılırken kurallara uygun bir şekilde sırayla giymeye (önlük, maske, gözlük, yüz koruyucusu ve eldiven) ve çıkarmaya (eldiven, gözlük, yüz koruyucu, önlük, maske) dikkat edilmelidir. Özellikle maskenin hasta odasından çıktıktan sonra en son çıkartılması ve sonrasında el hijyeni uygulanması ihmal edilmemelidir.
• Hastaya temas öncesi ve sonrasında el hijyenine dikkat edilmelidir. Bu amaçla sabun ve su veya alkol bazlı el antiseptikleri kullanılabilir. Eller gözle görülür derecede kirli ise el antiseptikleri yerine mutlaka su ile sabun kullanılmalıdır.
• Eldivenin bütünlüğünün bozulduğu, belirgin şekilde mikrop kaptığı düşünüldüğü durumda eldiven çıkartılarak, el hijyeni sağlanmalı ve yeni eldiven giyilmelidir.
• Hastadan alınan tüm numunelerin potansiyel olarak mikroplu olduğu düşünülmeli, numune alma işlemi damlacık / aerosolizasyona neden olan işlem olarak kabul edilmeli ve kişiler buna yönelik kişisel koruyucu ekipmanları (en az N95/FFP2 maske, gözlük veya yüz koruyucu) kullanmalıdır.
Sağlık kuruluşlarında standart enfeksiyondan korunma ve kontrol önlemleri uygulanmalıdır. Buna ek olarak uygulanacak temas ve damlacık korunma önlemlerinin uygulanmasına hasta şikayeti geçene kadar devam edilmelidir.
COVID-19 virüsünün ortaya çıkmasıyla, bazı epidemiyolojik (toplumdaki antikorların tanımlanması ile ilgili), virüsün ve ilgili hastalığın klinik ve virolojik özellikleri ile ilgili birçok belirsizlik devam etmektedir. Bu özellikleri farklı ortamlarda değerlendirmek için yapılan çalışmalar önemlidir. Hastalığın yayılmasını durdurmak için olguların hızla tanınıp izole edilmesi, gereken durumlarda yerleşim birimlerinde karantina uygulamaları gerekmekle birlikte en önemli önlemler bireylerin farkındalığının artırılarak kendi kendine alınacak önlemler olacaktır. Bilim kuruluşları, sağlık birimleri ve devlet kurumlarının koordine çalışması ile salgın sona erecektir.
COVİD HASTALIĞININ TEDAVİSİ ÖZETİ
Kalp Hastalıkları ve Tedavileri için ayrıntılı bilgiye ulaşmak için lütfen tıklayınız
Kalp hastalığı ve "tedavisi yok, bu hastalıkla yaşamaya alış" denilen hastaların tedavi sonrası yorumlarını okumak için lütfen tıklayınız
Prof. Dr. Ahmet AKGÜL'ün özgeçmişine ulaşmak için lütfen tıklayınız
İletişim ve Randevu için lütfen tıklayınız