KORONER BAYPAS DAMARLARI HANGİLERİDİR?

Koroner baypas olacak hastamızın, ameliyattan önce koroner anjiografisi ve şah damarı dopleri yapılır. Anjiografide hangi damarların tıkalı olduğu ve hangi damarların ameliyatta düzeltileceği, daha hasta ameliyat olmadan planlanır. Bu durumda kalp damarları için hangi damarlar çıkarılıp kullanılacağı belirlenir. Genelde 3 ana bölgeden damarlar çıkarılır:

1- Göğüs kemiği arkasındaki atar damarları. Bu damarlar çok değerlidir ve her koroner baypasta istisnasız olarak kullanılmalıdır. Kalp koroner baypas sırasında göğüs kemiğinin hemen arkasındaki bu damarlar ya göğüs kemiği açılınca çıkarılır veya robotla göğüs kemiği hiç açılmadan çıkarılır. Eğer hastada çok ciddi diyabet yok ise göğüs kemiği arkasındaki 2 ana atar damar da çıkarılıp kullanılır.

2- Koldaki atardamarlar da kullanılır. Atar damar olduğu için yine kalp ameliyatında en iyi kullanılacak damarlardandır. Bazı hastalarda kullanılamaz çünkü ameliyattan önce kolda damar testi yapılır. Acaba bu damar koldan çıkınca kol, el veya parmaklarda bozulma olur mu? Eğer olma riski varsa koldaki damar çıkarılmaz.

3- En sık kullanılan damarlardan biri de bacaktaki toplar damarların kullanılmasıdır. Eğer hastada ciddi varis yok veya dolaşım sorunu yoksa bu damar kullanılır. Tabi daha önce varis tedavisi amacıyla bu damara köpük, lazer, yapıştırıcı uygulanmamış ise. Bu nedenle hep söylediğimiz şey, varisi olan hastalar bu önemli damarı çıkarttırmasın veya lazer ile yaktırmasın. Yalnızca varisli damarın kapağı düzeltilsin ki daha sonra bu damar hayati öneme sahip koroner baypas ameliyatında kullanılabilsin.

Koroner baypas ta hangi damar ne zaman kullanılır?

Öncelikle bilinmesi gereken şey: Kalpte 3 tane ana atar damar mevcuttur.

1- LAD veya AD: Kalbin ana damarıdır ve kalbin ön yüzünden aşağıya doğru indiği için bu adı almıştır: Left Anterior Desending damarı, yani Sol Ön Aşağı inen damardır. Kalp ameliyatı kararı için en önemli damar budur. Bu damarın tıkanıklığında kalp ameliyatı kararı verilir. Bu damarın ani tıkanıklığına bağlı oluşan kalp krizinde hastanın ölüm riski çok fazladır.

2- Cx damarı: Kalbin solunu kanlandıran atar damardır. Bu damarın tıkanmasına bağlı oluşan kalp krizinde kalbin kapakçıkları da bozulur. Özellikle kalbin sol tarafında bulunan Mitral kapakçık yetmezliğe girer.

3- Sağ koroner damarı: Bu damar da kalbin sağ tarafını kanlandırır. Bu damarın tıkanıklığına bağlı oluşan kalp krizinde hastanın şikayetleri diğer kalp krizlerine göre farklıdır. Sağ damar tıkanıklığına bağlı kalp krizinde hastada mide bulantısı, kusma, karın ağrısı gibi sanki kalpten değil de midede bir sıkıntı varmış hissi zannedilir. Bazen bu ağrı gaz sancısı ile karışır.

Şimdi ameliyat örneklerine bakalım:

Tekli baypas:

LIMA-AD

Hastanın kalp damarlarında yalnızca 1 tane damar (AD damarı; yani Anterior Desending) tıkalı ise: Yalnızca göğüsten alınan ana atar damar kullanılır. Bu damarın ismi LİMA (Left İnternal Mamarian Arter) dır. Ameliyat notuna şöyle yazılır:

LİMA-AD yani göğüsten alınan ana atar damar kalpteki tıkalı ana damar olan AD ye bağlanması yani dikilmesidir.

İkili baypas:

LIMA-AD ve RIMA-SAĞ KORONER

Hastanın 2 damarı tıkalıdır. Bu damarlardan biri LAD diğeri ise sağ koroner damardır. İdeal bir ameliyat yapılmış, göğüsteki her iki atardamar çıkarılmıştır. LİMA damarı LAD damarına, RİMA damarı da Sağ koroner damara dikilmiştir. Göğüs kemiği altındaki hem sol (LİMA) hem de sağ (RİMA) atardamarı çıkarılmıştır. Bu hastalarda kalp için en iyi atardamarlar kullanılmıştır fakat göğüs kemiğinin iyileşmesi daha zor olmaktadır. Bu nedenle özellikle diyabet hastalarında her iki göğüs damarını çıkarmayı pek de önermeyiz.

LİMA-AD ve AORT-SAĞ KORONER

Yine ana damar olan LAD için LIMA kullanılmış fakat sağ koroner damar için Koldan alınan Radial Atardamar veya Bacaktan alınan Safen toplar damarı kullanılmıştır.

LİMA-AD ve AORT-CX DAMARI

Yine ana damar olan LAD için LIMA kullanılmış fakat CX damar için Koldan alınan Radial Atardamar veya Bacaktan alınan Safen toplar damarı kullanılmıştır.

LİMA-AD ve AORT-ANA DAMAR DALLARI

Burada yine LIMA-AD yapılmış fakat bu sefer kalbin 3 ana damarı değil de ana damardan çıkan yan damarlarda tıkanıklık olduğu için yan damara baypas yapılmıştır. Örnek: AORT-DİAGONAL DAMAR.

Üçlü baypas:

LIMA-AD ve RIMA-SAĞ KORONER ve AORT-CX

Mantık yukarıdaki açıklamalar ile aynıdır, farkı 2 li baypas yerine 3 lü baypas yapılamsıdır.

LIMA-AD ve AORT-SAĞ KORONER ve AORT-CX

Mantığı ve uygulama şekli yukarıdakiler gibidir.

Dörtlü baypas:

Kalbin üç ana damarı ve bir de yan damarlara yapılan baypastır

Beşli baypas:

Kalbin üç ana damarı ve iki de yan damarlara yapılan baypastır

Altılı baypas:

Kalbin üç ana damarı ve üç de yan damarlara yapılan baypastır

Yedili baypas:

Kalbin üç ana damarı ve dört de yan damarlara yapılan baypastır

Sekizli baypas: