Koroner yani kalp damarlarındaki darlıklar için kullanılan stentler özellikle 1990'lı yılların sonucunda yaygınlaşmaya başlamıştır. İlk olarak paslanmaz çelikten yapılan nikelden bu stentler çok hızlı oranda tıkanıklık göstermiştir. Bu hızlı tıkanmayı önlemek için İLAÇ KAPLI STENTLER geliştirilmiştir. Bu stentlere yapıştırılmış olan ilaçlar, stentin takıldığı damara hafifçe salınır ve stentin tıkanmasını sağlayan damar içi sistemi engeller. İlaçlı stentler fikir olarak iyi olsada bir seneden sonra tekrar stent tıkanıklıkları görülmeye başlanmıştır. Bu sefer de daha ince stent yapma girişiminde bulunulmuştur. İlk yıllarda paslanmaz çelikten üretilen nikel den yapılan stentler, daha sonra ince stent olması için kobalt krom karışımı veya nikel titanyum karışımı maddelerden yapılmaktadır. Yine stentler tıkanınca bu sefer allerji durumundan şüphelenilmiştir. Bu durumda da allerji en aza insin diye biyo-uyumlu ve eriyebilen stentler yapılmıştır.
Bu durumda tekrar araştırılmaya gidilmiş ve ilaçlı stentlerde kullanılan SİROLİMUS ve PAKLİTAKSEL adlı ilaçların damarların içini döşeyen hücrelere zarar verdiği, onların yerine ZOTARİLUMUS, EVEROLİMUS, BİOLİMUS TAKROLİMUS da kullanılmaya başlanmıştır. Bazı stentlerde bu ilaçların farklı dozları da bulunabilmektedir. Burada bir nokta önemli: ilaçlı ve ilaçsız stent farkı nedir?
İlaçlı stent yukarıda saydığımız ilaçların özel biyo-nanoteknolojik yöntemlerle stentn iç yüzeyeine yapıştırılmesıdır, böylece kan stentten geçerken pıhtılaşma riski en aza iner. Tahmin edileceği gibi stentler aslında bir YABANCI CİSİMDİR. Yani tüm yabancı cisimler gibi kan oraya değdiği zaman pıhtılaşır. Zaten pıhtı ve tıkanıklığı olan damarları açmak için kullanılan stent yine pıhtıya yol açacak ise bunun bir anlamı kalmaz, işte o nedenle bu stentlere ilaç yapıştırılır. Yukarıda sayılan ilaçlar da bu ilaçların bazılarıdır. İşte ilaç yapıştırılan stentlere İLAÇLI STENT denir. İlaçsız stentlerde ise ilaç yapıştırma işlemi yoktur ve bu yüzden isimleri İLAÇSIZ STENT veya ÇIPLAK STENT dir. Peki, madem ilaçsız stentlerde pıhtılaşma oluyorsa neden takılıyor diye sorunuzu duyuyorum. İşte o yüzde bu hastalara en az 1-2 sene kan sulandırıcı ilaçlar verilir ki kan orada pıhtılaşmasın. Peki, niye belirli süre de ömür boyu değil?
Çünkü 1-2 senede stentin içinde normal damarların içini döşeyen endotel hücreleri kaplar ve bu hücreler kanın pıhtılaşmasını önler. Bazı hastalarda ise bu kan sulandırıcılar ömür boyu da kullanılır. O nedenle “niye ben ömür boyu kullanıyorum” demeyin çünkü tıp bilimi matematik gibi değildir, her hasta ve durum farklıdır. Bu nedenle size verilecek ilaç ve dozu ve süresini en iyi, bu yazılar değil, sizi muayene eden doktor söyleyecektir.
İşte stent allerjisi konusuna geri dönersek, insanoğlunun vücudu ya bu teknolojik stentlerin yapısındaki maddelere ya da kullanılan ilaçlara karşı hassas olabilir. Bunu bazı insanların yüzük takınca parmaklarında oluşabilen allerjiler gibi düşünebilirsiniz.
İşin kötü yanı bir hastada stentin tıkanmasını, allerjiye mi bağlı yoksa ilaçlara mı bağlı yoksa hastanın pıhtılaşmaya eğiliminden mi olduğunu hala bilememekteyiz. Yani stent alerjisinin doktoru uyaracak herhangi bir bulgusu maalesef ki yoktur. Yalnız bazen şöyle bir durum şüpheyi artırır:
Stentgövdesi nikel, kobalt, krom, molibden, nikel, titanyum gibi maddelerden yapılır. Bu maddeler eğer kişi bu maddelere allejik ise deride de allerji yapabilir ve deri üzerinde kızarık bir zemin üzerinde vezikül denen içi sıvı dolu baloncuklar oluşturur. Bu lezyonlar deriden kabarık ve kaşıntılıdır. Metal allerjileri içinde en yaygın olanları nikel, kobalt ve kromdur. BU maddeleri içeren besin veya ilaç alanlarda veya diş tedavilerinde bunları kullananlarda, vücut bir karşı savunmaya geçer ve hazırlanır. Hastaya bu durumda bu maddeleri içeren stent takılırsa işte hazır olan vücudun askerleri stente hücum eder ve stent de defalarca takılmasına ve yüksek doz kan sulandırıcı verilmesine rağmen tıkanmalar ortaya çıkar.
Yani alerjik bireylerde kişinin allerji yapacak madde ile önceden karşılaşmış olması sonucu daha kötü ve hızlı etkilemektedir.
Stent allerjisi olabileceği düşünülen kişilerde tanı için DERİ YAMA TESTİ yapılabilir. Kullanılan maddeye ait yamalar deriye konur ve kişide alerjik deri bulguları ortaya çıkarsa bu kişide o stenti kullanmak uygun olmaz.