KENDİ KENDİNİZE LENFÖDEM BANDAJINIZI YAPABİLİR MİSİNİZ VE NASIL YAPMALISINIZ?
Lenfödem, özellikle bacak veya kollarda veya vücudun her yerinde oluşabilen, gözle görülemeyecek kadar küçük olan lenf damarlarının doğuştan yokluğu veya yaşamın ileriki yıllarında tıkanması sonucu lenf sıvısının birikmesi ile ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu lenf sıvısı, proteinden zengin bir sıvıdır o nedenle bacakta veya kolda olan lenfödem de deri ve deri altı yumuşak değil, gittikçe sertleşen bir birikimdir. Kalp yetmezliği veya böbrek yetmezliğine bağlı bacaklarda şişlik olunca, parmakla bastırınca deri içeri çöker ama lenf sıvısı proteinden zengin olduğundan oldukça serttir ve parmakla deri içeri çökmez. Derinin parmakla içeri çökmesine GODE denir.
Hastalarda bacaklarda hissizlik, ağırlık hissi, sertlik, basınç artışı hissi, ağrı, yürümede ve hareketlerde kısıtlılık, kızarıklık ve enfeksiyonlar görülür. İleriki durumda yaralar ortaya çıkar.
Dünyada 200 milyon lenfödem hastası vardır.
Lenfödem tedavisi bir ekip işidir. Prof. Dr. Ahmet AKGÜL ve ekibi 20 yıllık tecrübe ile bu tedaviyi yapmaktadır.
Bu sayfamızda lenfödem tedavisinde çok önemli bir yeri olan KOMPRESYON tedavisi yani LENFÖDEM BANDAJI nın hastalarımızın evde kendilerince nasıl yapılacağı resimlerle beraber anlatılmaktadır.
Aşağıdaki resimde görülen bacak bandajı, profesyonelce yaptığımız bandajlardandır. Burada her bir basamak özel BASINÇ ÖLÇERLERLE yapılmaktadır. Ayrıca bacak için yapılan lenfödem bandajının olmazsa olmazı olan parmakların bandajlanması çok ciddi deneyim gerektirir. Size burada anlatacağımız bacak bandajında parmakların bandajını yapmanızı önermeyeceğiz çünkü yanlış yapılırsa parmakların dolaşımı bozulur. O nedenle evde yapılabilecek olan bandajlamayı göstereceğiz. Aşağıdaki videoda da profesyonel bir bandajın nasıl yapıldığını göreceksiniz:
Lenfödem tedavisinde en yaygın kullanılan metodlardan birisi "komple boşaltıcı tedavidir". Bu tedavi özel eğitimli ve sertifikalı lenfödem terapistleri yapmaktadır ve ekip başında bir damar cerrahı vardır veya olmalıdır. Bu tedavide 5 ayrı işlem yapılmalıdır;
- 1- Hastamızın eğitimi
- 2- Deri bakımı
- 3- Lenfatik drenaj masajı
- 4- Egzersiz
- 5- Kompresyon tedavisi vardır.
Buradaki mantık, lenfatik masajla bacaktaki ödem azaltılır ve bandajla bu düzeltilmiş durumun korunması amaçlanır. Lenf masajı yapılırken amaç, derinin ve kasların üzerine bastırarak biriken lenf sıvısının önce kasıklardaki lenf düğümüne oradan da genel vücut dolaşımına katılıp ödemin kaybolmasıdır. Burada önemli olan bacaktaki dolaşımın yani venöz dolaşımın sağlıklı olmasıdır. Yani hastada varis veya iç varis veya venöz yetmezlik de varsa, lenfödem tedavisi ve lenf masajından önce MUTLAKA VARİS SORUNU ÇÖZÜLMELİDİR. Yoksa bacakta ödem azalır masajla ama tekrar yine dolar. O nedenle hastaların önce DAMAR HARİTALAMASI yapılmalıdır.
Yukarıdaki gazete haberinin tamamı aşağıda renkli yazıyla verilmiştir veya orijinal haberi okumak için TIKLAYINIZ.
VARİS, LENFÖDEM, DAMAR TIKANIKLIKLARI TEDAVİSİNDE EN ETKİN YÖNTEM: DAMAR HARİTALAMA
Prof. Dr. Ahmet Akgül, toplum sağlığının en büyük sorunlarından biri olan, bacaklarda görülen varis, lenfödem ve damar tıkanıklıkları hastalıklarının artık sorun olmaktan çıktığını söyledi. Akgül, “Özellikle ileri yaşta ortaya çıkan bacak ağrıları ve şişlikle ilerleyen bu kardeş hastalıklar toplumda hem sağlık sorunu hem de ekonomik sorun olarak yerini korumakta” dedi.
Prof. Dr. Ahmet Akgül, varis, lenfödem ve damar tıkanıklıkları tedavisinde yeni bir başarıya imza attıklarını belirterek, “Damar Haritalama olarak adlandırılan yeni yöntemle kendi geliştirdiğimiz özel yazılımlarla Renkli Doppler Ultrason cihazı ile hasta ayakta dururken bacağındaki tüm damar, varis, lenf sisteminin haritası çıkarılmaktayız. Damar yaşını ölçen, damardaki değişimleri kaydeden, daha sonra damarda tıkanma veya bozulma riskini ortaya koyan bir sistem. Böylece özellikle genç bayan hastaları etkileyen varisi olan bir hastada varise neden olan durumlar tek tek ortaya çıkarılmakta. Varis damarındaki kapakçıkların sayısı, yetmezlik derecesi, fazladan bir damar olup olmadığı, varis içinde pıhtı olup olmadığı, varis tedavisi acaba yeterli olmuş mu gibi birçok soruya cevap bulunmakta. Aynı şekilde daha çok ileri yaşta ve sigara içen erkekleri etkileyen bacak atardamarı tıkanıklığı ve damar sertliği ile ilgili en ince ayrıntılar, bacak neden tıkanmış, tıkanıklık nerede, damar tedaviye uygunmu, ameliyat başarılı olabilir mi, ameliyat yapıldıysa başarılı olmuş mu, tekrar eder mi gibi sorular aydınlatılmakta. Bir türlü yüzü gülmeyen hasta grubu olan Lenfödem hastaları da unutulmamış. Hastada niye bacak şişliği var, lenf damarları nasıl çalışıyor, niye lenf damarları tıkanmış, nasıl açılır, ameliyat çözüm mü, ameliyat sonrası başarı var mı, lenf masajı işe yarar mı gibi sorular tedaviden önce cevaplanmakta.” diye konuştu.
Prof. Dr. Ahmet Akgül, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Hangi yaşta olursa olsun damar hastalıkları toplumumuzun çoğunu etkilemekte. Genç bayanlar estetik nedenli veya ağrı ve şişliklerden şikayetçi olup bacaklarında varislerden yakınmaktalar. Yaşı birazcık ilerlemiş erkekler de ise daha çok damarlarda sertlik, kireçlenme ve tıkanma şikayetleri olmakta. Hatta her yaşta görülen ve her iki cinsiyette de sıklıkla rastlanan lenf damarlarında tıkanıklıklarla seyreden lenfödem hastaları var. Şimdiye kadar tüm dünyada ve ülkemizde damar tedavileri hep hastalığı görünen damarlar üzerinedir. Yani hastada varis varsa varisi tedavi edelim, atardamar tıkanıklığı varsa o damara baypass yapalım, lenfödem varsa lenfödem masajı yapalım gibi. Hiçbir zaman her 3 damar sistemin de aynı ağın yansıması olduğu dikkate alınmıyor. İşte biz alıyoruz. Bunu bir örnekle tarif edeyim: Hasta yıllardır varis hastalığı çekmekte ve sonunda karar veriyor ve varis ameliyatı oluyor. Ama korktuğu başına geliyor ve varis tekrarlıyor. Peki neden? İşte biz hem bu sorulara cevap veriyoruz hem de hastanın varis ameliyatı öncesi damarlarını haritalayarak tüm damar sistemindeki sorunları çözüyoruz ve varis tedavisi sonrası varis tekrarlamıyor. Aynı şekilde tekrarlayan varisleri de kalıcı olarak tedavi ediyoruz. Niye kalıcı dedim? Çünkü hastanın bacağındaki her 3 damar sistemindeki sorunu çözüyoruz bu teknikle. Böylece hem varis hem lenfödem hem de damar tıkanıklıkları kalıcı şekilde tedavi edilebiliyor. Her yaş ve cinste herkese uygulanabiliyor hatta hamilelere bile. Hastaya acı vermiyor, radyasyon içermiyor, ses dalgalarını kullanıyor. Özel yazılımlarla güçlendirilmiş bu cihaz, bir radar cihazı gibi dokulara ses dalgalan gönderiyor ve ses dalgaları dokuların yoğunluğuna göre geri yansıtıyor. Yansıyan bu ses dalgaları cihazın özel bilgisayar tarafından görüntülere çevrilir. Yani hareket eden cisimlerin yansıyan ses dalgalarından elde edilen bilgilere göre görüntü elde edilir. Hareket eden cisimler kan hücreleri olduğu için, akan kan hücrelerinin hızı ve yönü özel bilgisayar tarafından yine iki boyutlu, ancak kanın akış yönüne göre renklendirilmiş canlı görüntülere dönüştürülür. Bu özel sistem, damarlar hakkında fizyolojik ve anatomik bilgi edinebilinir. Basit, rahat uygulanabilen, radyasyon riski içermeyen ve hem damarın iç kısmını, kapakçıkları hem de damar duvarını gösterebilen değerli bir tanı yöntemidir. Varis hastalığında reflü sonucu oluşan varislerin çoğu fizik muayene ile tespit edilebilinir. Ancak kapak yetmezliği sonucu varise neden olan ven veya venler, yani olayın temel nedeni çıplak gözle veya elle yapılan muayene ile anlaşılamaz. Bu venlerin anatomisini, morfolojisini, içinden geçen akımın özelliklerini, kapaklardaki kaçağın durumunu bize görüntüleyebilir.
Varis tedavisine başlamadan önce mutlaka yaptırılmalıdır. Örneğin köpük, skleroterapi, iğne tedavilerinden önce de mutlaka yaptırılması gereken bir işlemdir. Varis tedavisinin doğru yapılabilmesi için venöz hastalığı olan hastalar bu cihaz ile incelenmeli, hastalıklı damarların haritası çıkarılmalı ve tedavi bu haritaya göre yapılmalıdır. Damar haritalama, mutlaka deneyimli bir hekim tarafından yapılmalıdır. Varis ameliyatı sonra tekrar varis oluşmasının esas nedeni, yanlış haritalandırmadır. Değerlendirmede, tüm bacak venöz sisteminin, derin, yüzeyel ve perforatör venelerin çapı, anatomik seyri, dallanması ve varyasyonların anatomik özelikleri, Safeno femoral bileşke (SFB) ve Safeno popliteal bileşke’deki (SPB) akım yönleri, ven lümenleri ve duvar yapısı, kapak fonksiyonları, venlerde obstrüksiyon, arteryal dolaşım incelemeye alınır.”
Hastanın VENÖZ YETMEZLİĞİ düzeltildikten sonra LENFÖDEM MASAJI yapılmalıdır. Bilinmelidir ki lenfödem ile varis hastalıkları birlikte seyreder. Varisler genelde iç varistir, deride varis olsa bile, zaten lenfödem şişliğinden gözle görülmez.
BANDAJLAMA NASIL YAPILIR?
Bandajlamadaki mantık, ayakta daha fazla basınç üretirken kasıklara kadar bandajın sıkma basıncını azaltmaktır. Böylece ayaktan hatta ayak parmaklarından başlayan yüksek basınçlı sıkıştırma işlemi, kasıklara kadar giderken azalmalıdır ki bacağın altında biriken sıvı basıncın etkisiyle yukarıya doğru boşalmalıdır. Bandajlama çok katlı bandaj şeklinde olmalıdır. Yani önce kısa genişli örneğin 6 cm lik bandajlarla başlayıp, daha üst katmanlarda 10 cm lik bandajlar uygulanır çünkü kısa genişli bandajlarda basınç daha fazla bacağa yansır.
Bandajların fiyatları ve işlemlerin pahalı olması gibi bir korku vardır ama lenfödem tedavisinin tüm dünyada da sigorta kapsamında tam olarak karşılanmadığı bilinmelidir.
Hastanın kendi kendine lenfödem bandajlaması yapması için şu 3 nokta da EVET cevabı vermelidir:
- Hastanın bandaj uygulamak için yeterli fiziksel becerisi var mı?
- Doğru teknik ile bandajlama yapmayı öğrendi mi?
- Hastanın kendisi bu konuda istekli mi?
Hastamız bu sorulara EVET diyorsa, kendi kendine bandajını yapabilir. Bu bandajlamayı özellikle akşam saatlerinde yapmalıdır çünkü bandaj yaptıktan sonra oturmalı veya yatmalıdır.
KENDİ KENDİNE LENFÖDEM BANDAJI YAPMAK İÇİN NE TÜR MALZEMELER GEREKİR?
Hijyenik nedenlerden dolayı en az 2 adet bandajlama materyalleri gerekir. Çünkü 1 set kullanılırken diğeri yıkanıp kurutulmalıdır.
- 1 şişe cilt losyonu
- 1 paket tubuler bandaj yani STOKİNET
- Eğer parmaklarda bandajlanacak ise 1 veya 2 paket 4 cm kalınlığında sargı bezi
- 2 adet köpükten yapılmış böbrek şekilli ped
- 3-5 adet dokunma olmayan dolgu bandajı (10 cmlik)
- 2-4 adet dokunma olmayan dolgu bandajı (15 cmlik)
- 4-6 adet kısa gerim bandajı (10cmlik)
- 4-6 adet kısa gerim bandajı (12 cmlik)
- Bant
BANDAJLAMA TEKNİĞİ NASIL OLMALIDIR?
Bandajlama en az %30 ve en fazla %70 bandaj gerilimi ile yapılmalıdır. Tüm bandaj malzemeleri yukarıdaki sıraya göre yapılmalıdır. Her bandajı bacağa sabitlemek için flaster bant kullanılır ama deriye değdirilmez.
Bandaj yapılırken hiçbir bölge açık kalmamalı ve atlanmamalıdır. Ayak ve bacağın altı bandajlanırken hasta oturur pozisyon almalıdır. Lenfödem olan bacak ya sandalyeye uzatılır ve ulaşım kolaylaşır. Dize kadar bandajlama bu şekilde yapılırken, diz ile kasık arası bandaj uygulama hasta ayakta iken yapmalıdır.
Hasta önce cilt bakımını ve varsa ayak parmaklarındaki mantar tedavisi ve ciltteki çatlakların tedavisi yapılmalıdır. Bu aşamada gerekiyorsa nemlendiriciler, antibiyotikli pomadlar veya gerekli kremler kullanılır. Krem sürerken çok ince bir zar şeklinde sürülmeli, krem deriye boca edilmemelidir.
Daha sonra STOKİNET denilen tubüler bandaj kasıklara kadar giyilir. Aşağıdaki resimde tubuler bandajın hasıl giyildiğine bakınız.
Bacağın ve ayağın bandajlanması için, 1-2 rulo yumuşak köpük bandaj veya 2-3 rulo dokuma olmayan dolgu bandajı gerekmektedir. Lütfen aşağıdaki resime bakınız. Böbrek şekilli dolgu bandajları ayak bileğindeki iç ve dış topuk arası ile aşil tendonu arasına konur ki ayak bileği bandajı daha iyi otursun.
3. resimde (hemen yukarda) de görüldüğü gibi, kısa gerim bandajları kullanılır. Genişliği 10 cm olan kısa gerim bandajı ile ayak etrafında gevşek bir dönüş yapılarak bandajlamaya başlanır. 3 veya 4 dairesel dönüş yapılır, topuğun üzeri de kapatılır. Topuk bandajlanırken ayak bileği 70-90 derece ayak ve ayak parmakları kendine doğru çekilmelidir.
Resim 4 ve 5 de görüldüğü gibi çaprazlanarak bandajlamaya devam edilir. Biten bandaj flaster bant ile yapıştırılmalıdır.
İkinci 10 cm'lik bandaj ayak bileği hizasından, bir önceki bandajın tersi yöne sarılarak, yine gevşek bir dönüş ile başlanarak alt bacak dize kadar yuvarlak dönüşlerle sarılmalıdır. İkinci bandaj da bittiğinde yine flaster bant ile yapıştırılmalıdır
Dizden sonra yapılacak olan kompresyon bandajı uygulaması hastamız ayakta iken devam edilmelidir. Bu esnada vücut ağırlığı bandaj yapılan bacağa aktarılmalıdır. Yine aynı şekilde, dokuma olmayan rulo dolgu bandajı veya rulo yumuşak köpük ürünleri ile diz ve baldır sarılmalıdır. Kısa gerim bandajları ile sarıma geçildiğinde ise diz arkasında çift kat bandajlama uygulanmalı, böylece bandajın sağlamlılığı artırılmalıdır.
Diz ve baldır bölümü dolgu bandajla sarıldıktan sonra 12 cm kalınlığında kısa gerim bandajıyla dizin hemen altından gevşek bir dönüşle sarılmaya başlanmalıdır. İlk bandajla diz ve baldırın alt bölümü çembersel olarak sarılmalıdır. Baldırın kalan bölümüne ikinci bandaj uygulanmalı, flaster bant ile bandajın bittiği yerler sağlamlaştırılmalı, bandajlarla sarma işlemi tamamlandığında stokinette bandajın üzerine gelecek şekilde düzgünce katlanmalıdır.
Kendini bandajlama işlemini tamamlayan hastalar, vuran bölge ya da bandaj bölümü, parmak uçlarında morarma ve bacakta veya ayakta pozisyonla değişmeyen uyuşma hususunda dikkatli olmalıdır.
Komplet dekonjestif tedavi dediğimiz lenf sıvısının tam boşaltımı tedavisinin önemli bir parçası olan bandajlamanın yasak olduğu durumlar aşağıda verilmiştir:
Kesin kullanılmaması gereken durumlar:
- Ciddi atardamar yetmezliği
- Kontrol altına alınmamış kalp yetmezliği
- Ciddi çevresel sinir sistemi hastalıkları
- Yüksek atardamar basıncı
Kısmi olarak kullanılmaması gereken durumlar:
- Kalp atım anormalliği
- Kontrol altındaki kalp yetmezliği
- Deri ve organları etkileyen merkezi oto bağışıklık hastalığı olan skleroderma
- Kronik olarak çok kısa aralıklarla ya da aynı anda birden çok eklemde ortaya çıkan iltihabi süreç
- Kompleks bölgesel ağrı sendromu
- Kötü huylu lenfödem
- Ani ortaya çıkan iltihaplanma
- Yılancık hastalığı (Erizipel)
- Şeker hastalığı
- Uygulanacak bölgede duyu bozuklukları
- Hasarlı ya da hassas deri
Ayrıca dikkat edilmesi gereken pratik noktalarsa;
- 75×109/L'den düşük trombosit sayımı olan hastalarda doku travmasına yönelik olarak ihtiyatlı olunmalıdır.
- Lenfödem tedavisi alan hastalar aynı zamanda kansere karşı olan ilaçları da kullanıyorsa yan etki ve etki profili açısından daha sık ve yakın kontrole çağırılmaları gerekmektedir
Yukarıdaki gazete haberinin tam metni aşağıdaki renkli yazıda vardır veya haberin ayrıntıları için TIKLAYINIZ
NASA teknolojisi ile damar tedavisi
Bacaklara negatif ve pozitif basınç uygulayarak, toplardamarlardan geriye kan akımını hızlandıran cihaz ayak damar tıkanmalarına çözüm oluyor.
NASA’nın uzaydaki astronotların bacaklarındaki kan akımını düzenlemek için geliştirdiği cihaz, bacak damar tıkanıklıklarının ve bacak damarlarındaki kanlanma problemleriyle oluşan hastalıkların tedavisinde kullanılıyor. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi bünyesinde kurulan Türkiye’nin ilk Geronteknoloji Merkezinde hizmete giren Vakum Terapi cihazı sayesinde kangren olup kesilecek ayaklar kurtuluyor.
Vakum Terapi Cihazı’nın vücutta ayaklardaki dolaşımı destekleyen ikinci bir kalp gibi çalıştığını söyleyen İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı ve Kalp-Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Akgül “Lenfödem toplumda 6.000 kişide bir görülen bir hastalık. Derin Ven Trombozu adını verdiğimiz tıkanıklıklar ise çok daha sık. Ayak damarlarının kanlanmasına yardımcı olduğu için her türlü damar hastalığının tedavisinde kullanılabilen bu tedavi yönteminde negatif ve pozitif basınç uygulanarak, toplardamarlardan geriye kan akımı hızlandırılıyor. Atardamarlardaki kan akış hızı ve dokuların oksijenlenmesi artırılarak yara-kas dokusunun iyileşmesi sağlanıyor. Farklı hastalıkların tedavisi için 16 programı olan cihaz aralıklı negatif basınç uygulaması sayesinde,tedavisi oldukça zor olan dolaşım kaynaklı hastalıklarda çığır açmış yeni bir metot” dedi.
Vakum terapisinin uzaya giden astronotların sağlıklarının korunması amacıyla geliştirildiğini anlatan Prof. Dr. Akgül “Uzayda yer çekimi olmadığından son derece sağlıklı olan astronotların dolaşım sisteminde problemler ortaya çıkıyor. Astronotlar günün belirli saatlerinde bu vakum cihazına girerek dolaşım sistemlerini normale döndürüyorlar. Bu cihazın tedavide kullanılması söz konusu olduğunda bir de basınç fonksiyonu eklenmiş” dedi.
"BACAĞINI KESECEĞİZ DEDİLER, 10 GÜN SONRA AYAĞA KALKTIM"
Özlem Tırış 26 yaşında bir ev hanımıydı. Her şey sağ ayak parmaklarının arasındaki kaşıntı ile başladı. Kaşıntı, kısa süre içinde bütün ayağını sardı. Bacağı kızardı ve diğer bacağının 2 katı kadar şişti. Ağrılar içinde kıvranırken acil servise gitti. Ağrı kesici verip gönderdiler. Bir süre sonra bacağında yaralar oluştu ve bacağı mosmor oldu. Antibiyotik tedavisine cevap vermeyince “Bacağını keseceğiz” dediler. Tırış, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Akgül’e ulaştı. Tırış’a yapılan damar haritalaması işleminde iç varis ve ileri derecede lenfödem hastası olduğu anlaşıldı. Özlem Tırış’ın hastaneye geldiğinde ağır yaraları olduğunu söyleyen Prof. Dr. Akgül “Özlem Hanım’a bir seri tedavi uyguladık. Önce enfeksiyon tedavisine başladık. Bunun etkili olabilmesi için bacaklardaki ödemi azaltmamız gerekiyordu. O yüzden bu cihaza aldık. Beraberinde Oksiplazma dediğimiz iğneli tedavi, varisleri için de cerrahi operasyon yaptık” dedi.