LİPODEM / LENFÖDEM HASTALARI LAZERLE EPİLASYON YAPABİLİR Mİ?
Lazer epilasyon istenmeyen tüy ve kılların temizlenmesinde en çok kullanılan yöntemlerden birisidir. Uzmanlar tarafından yapıldığında genellikle güvenli bir yöntem olmakla birlikte ehil olmayan kişiler tarafından yapıldığında istenmeyen yan etkiler olabilmektedir. Bu yan etkiler çoğunlukla lazer enerjisinin deride bulunan MELANİN pigmenti tarafından emilmesi sonucu ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle koyu ve bronz tenli kişilerde lazer enerjisi daha fazla emilmektedir ve yan etkileri daha çok olmaktadır.
Günümüzde epilasyon amacıyla genelde şu tip dalga boylu lazerler kullanılır:
- Alexandrite (755 nm)
- Diode (810 nm)
- Neodymium-yttrium-aluminium-garnet (Nd:YAG,1064 nm) lazerler
- Yoğun ışık kaynakları (IPL, 650 nm)
Önceki yıllarda argon (488 nm) ve ruby (694 nm) lazer yaygın olarak kullanılırken günümüzde artık terk edilmiştir.
Lazere bağlı olumsuz yan etkilerin ortaya çıkışında hem kişisel hem de cihaza bağlı ve uygulayan uzmana bağlı faktörler rol oynamaktadır.
Deri tipi, uygulama bölgesi, işlemin yapıldığı mevsim, hastanın yakın zamanda güneşe maruz kalma öyküsü lazer epilasyona bağlı olumsuz yan etkilerin ortaya çıkmasında rol oynayan kişisel faktörlerin başında yer almaktadır. Koltuk altı ve kasık bölgeleri gibi daha az güneş gören bölgelerde, güneşe maruz kalan yüz, kol ve bacaklara göre daha az kötü sonuçlar gelişir. Epilasyon sonrası ortaya çıkan bu olumsuz yan etkiler geçici olabilir veya bazen hasarın şiddetine göre kalıcı yan etkiler de ortaya çıkabilir.
Oluşabilecek yan etkiler nelerdir?
Akut- kısa dönem etkiler (saatler veya günler içinde kaybolur)
Tedaviden hemen sonra ortaya çıkan yan etkiler genellikle ciddi değildir ve geçicidir. En sık görülen istenmeyen yan etkiler ağrı, kızarıklık ve kıl kökü etrafında oluşan ödemdir (Resim 1). Yapılan epilasyonun etkili olabilmesi için kızarıklık ve ödem gibi kısa süreli yan etkilerin olması normaldir. Bunlar yan etki olarak kabul edilmez, lazer olayının bir parçası olarak ortaya çıkmaktadır. Bu değişiklikler 1-4 saat içinde geriler.
Kızarıklık
Ödem ve şişlik
Ağrı
Kurut yani deri kabartısı
Kıl kökü iltihabı yani folikülit
Ürtiker
GEÇİCİ VE HAFİF ŞİDDETLİ AĞRI
Bütün lazer sistemlerinde ve hastaların hemen hemen hepsinde gözlenmektedir. Ama bu ağrı bölgesel uyuşturma gerektirecek kadar şiddetli değildir. Epilasyon sırasında hissedilen ağrı kişinin ağrı eşiğine, uygulama bölgesine ve kılların kalınlığına göre değişmekle birlikte, ciltteki hasarı azaltmak için kullanılan soğutma sistemleri aynı zamanda ağrıyı da azaltmaktadır.
SOĞUK ÜRTİKERİ
Kullanılan soğutma sistemleri soğuk hassasiyeti olan kişilerde soğuk ürtikerini oluşturabilir. Daha önce ürtiker öyküsü olmayan ve benzer uygulamayı tolere edebilenlerde bile ciddi dirençli ürtiker gözlenebilir. Nedeni soğutmaya karşı alerjik bir reaksiyon veya lazerin dalga boylarına karşı duyarlılıktan kaynaklandığı düşünülmektedir.
YANIK
Lazer epilasyonun uygun olmayan dozlarda ve ehil olmayan kişiler tarafından yapıldığında ortaya çıkan ciddi bir yan etkidir, bu risk özellikle koyu tenli kişilerde daha yüksektir. Uygun dozlar kullanılmadığında tüm cihazlarda olabilmektedir (Resim 2). Yanığın şiddetine göre iyileşme sonrasında deride renk değişiklikleri ve veya skar oluşabilir. Epilasyon uygulanan alanlarda kılların 1-2 mm'den daha uzun olması durumunda yanan kıllar deri üzerine yapışıp çizgisel yanık oluşturabilir. Bu durum epilasyon öncesinde uygulama bölgesindeki kılların kısa tutulması ile önlenebilir. Akut dönemde ortaya çıkan bu yan etkiler durumun şiddetine göre soğuk uygulama, ıslak pansuman yapılması, kortizon içeren kremler veya antibiyotik kombinasyonu kremlerle tedavi edilebilir.
Geçici etkiler (haftalar-aylar sürer)
Bu istenmeyen geçici yan etkiler deri hasarına bağlıdır ve içi sıvı dolu kabarcık yani bül oluşumu, deri renginde beyazlama veya kararma ve eğer hasar fazla ise skar oluşumu şeklinde ortaya çıkabilir. Koyu tenli ve yaşlı hastalar, kıl kalınlığı ve yoğunluğu fazla olanlar bu tip kötü yan etkilerin gelişimi açısından daha çok risk taşırlar.
Deri renginde siyahlaşma ve kararma, kahverengimsi renk değişikliği
Deri renginde açılma, beyazlama
Kızarıklık
Sivilce ve Akne
DERİ RENGİNİN KOYULAŞMASI
Genellikle geri dönüşümlüdür ve güneş ışınlarına bağlı gelişen bronzlaşmaya benzer bir mekanizma ile deride bulunan ve deriye renk veren MELANİN pigmenti üreten hücrelerin uyarılması sonucu oluşur. Tedavi öncesinde ve tedavi süresince güneşten kaçınılması ve bronzlaşmanın önlenmesi pigment değişim riskini azaltır.
DERİ RENGİNİN AÇILMASI VE DERİDE BEYAZLAMA
Melanin üreten hücrelerin lazer enerjisine bağlı hasarı sonucu oluşur. Genellikle bronz tene alexandrite lazer uygulaması sonucu ortaya çıkan bu yan etki 6-9 ayda gerilemekle birlikte bazen kalıcı olabilmektedir.
AKNE yani SİVİLCE
Önceden sivilcesi olanlarda sivilce lezyonlarında iyileşme gözlenmektedir. Bu olay, lazer tarafından oluşturulan ışığın deri tarafından emilmesi ve sonrasında ısı üretimi ile sivilceyi yapan bakterinin ölümüne bağlıdır.
IPL ile epilasyon sırasında kıl kökü açıklıkların daha açık kalması sağlanır ve böylece sivilcedeki yağ içerik daha kolay akarak aknede iyileşme gözlenir. Bunların aksine var olan akne lezyonlarında alevlenme veya yeni akne ortaya çıkması, rozasea benzeri döküntü, yüzde uzamış kızarıklık ve ödem gibi yan etkiler de vardır. Bu nedeni de lazer sonrası kullanılan kremlere bağlıdır.
KIL KÖKÜ İLTİHABI ve FOLLİKÜLİT
Lazer dışı birçok yöntem (ağda ve koparma gibi ) ve IPL uygulaması sonrası folikülit yani kıl kökü iltihabı gözlenebilir. Bu yan etki hastada bulunan LİPODEM, LENFÖDEM, VARİS, SELÜLİT ve DVT gibi deri ve deri altı kan dolaşım sisteminin bozulmasına bağlı hastalıklarda yapılan lazer epilasyonun en TEHLİKELİ yan etkisidir. Kıl kökü iltihabı sonrası deride bulunan mikroplar bacak damarlarına yayılıp hastalığın çok daha kötü hal almasına neden olabilir.
DERİDE KILLANMA ARTIŞI
Nadir bir yan etkidir, %0.6-10 oranında gözlenmektedir. Aleksandrite ve IPL lazer ile daha sık ortaya çıkar, son yıllarda diode lazer kullanımına bağlı olarak da görülmüştür. Bu değişiklikler tedavi edilen alan veya çevresinde gözlenir (Resim 5). Uygulama bölgesindeki vellüs tipi kıllarda artma da olabilir. Bu artışın kesin mekanizması bilinmemekle birlikte, istirahattaki kıl köklerinin lazer tarafından uyarılması sonucu oluştuğu düşünülmektedir. Bu yan etki için riskli olanlar kimlerdir?
- Koyu renk deri tipleri, Akdeniz, orta doğu, Asya ve güney Asya ırkı, koyu siyah kıllar ve altta yatan hormonal durumlardır. Başlangıçta kıllanma artışı olmakla birlikte, lazer tedavisine devam edilmesi ile artan kıllarda azalma olmaktadır.
Kalıcı yan etkiler (nadir)
Lazer epilasyon sonrası oluşan yan etkilerin çoğu geçici olmakla birlikte ciddi termal yanıklar ve bül oluşumu sonrasında kalıcı KOYU RENKLENME veya DERİ RENGİNDE AÇILMA ve kalıcı iz oluşumu gözlenebilmektedir.
Deri renginde siyahlaşma ve kararma, kahverengimsi renk değişikliği
Deri renginde açılma, beyazlama
Deri ve deri altında istenmeyen incelme yani Atrofi
Deride skar oluşumu
Deride kıllanma artışı
ATROFİ VE SKAR OLUŞUMU
Günümüzde kullanılan sistemlerle oldukça az olmakla birlikte yüksek doz kullanımları ve aynı bölgeye üst üste atış yapıldığı durumlarda görülme riski yüksektir (Resim 6). Bu tip skarlar yüz bölgesinde yerleştiğinde 6 ay -1 yıl içinde iyileşmektedir. Diğer vücut bölgelerinde iyileşmesi daha uzun zaman alabilir veya tam iyileşme olmayabilir.
TERLEME ARTIŞI
Koltuk altı bölgeye epilasyon amaçlı lazer tedavisi uygulanan hastaların büyük kısmında ortaya çıkmaktadır (Resim 7) Lazerin ter bezleri üzerindeki uyarıcı etkisinin terlemeyi arttırıcı etkisi olabileceği düşünülmüştür.
GÖZ HASARI
Lazer epilasyonun başka bir kötü yan etkisidir. Lazer ışınları göz içine girer ve retinal yanıklar ve görme kaybı ortaya çıkabilir. Lazer epilasyon uygulanacak tüm hastalara mutlaka göz koruması sağlanmalıdır. Kaş ve kirpiklere lazer epilasyon yapılmamalıdır. Bu bölge uygulamalarında metal koruyucu lens kullanılmasına rağmen katarakt, iritis, iris atrofisi, üveit, fotofobi gibi göz hastalıkları ve görme alanı sorunları oluşur.